هدف این مقاله بررسی ایدئولوژی گروه تروریستی القاعده و تأثیر آن بر استراتژی این گروه در مبارزه با آمریکاست. سؤال اصلی مقاله این است که ایدئولوژی‌های القاعده چه تأثیری بر استراتژی‌هایش در مبارزه با آمریکا دارد؟ در بررسی مختصری از ادبیات موجود آشکار می‌شود که تعداد اندکی از آن‌ها به بررسی ایدئولوژی‌ها و استراتژی‌های گروه تروریستی پرداخته و بیشتر مطالبی که در این زمینه نگاشته شده در مورد ریشه‌های ترور، انگیزه‌های تروریست‌ها، و واکنش ضد تروریستی است. ایدئولوژی القاعده در نوع خود عمیقاً بین المللی است و تلاش می‌کند درگیری‌های منطقه‌ای و محلی را در قالب وسیع‌تری چون جنگ علیه مرتدین و کفّار قرار دهد. استراتژی القاعده به صورت منطقی از ایدئولوژی آن نشأت می‌گیرد در این میان اصلی‌ترین اولویت‌های استراتژیک القاعده بسیج مسلمانان برای یک جهاد جهانی علیه غرب و سرنگون کردن رژیم‌های مرتد به خصوص عربستان صعودی، مصر و پاکستان از اهداف اصلی به شمار می‌رود.

دموکراسی امروزه به عنوان مطلوب‌ترین شکل نظام سیاسی در قرن اخیر شناخته شده و در حال گسترش و تسری به اکثر نقاط دنیا است. کشورهای زیادی در صدد بر قراری نظام سیاسی مطابق با الگوی دموکراتیک بر آمدند و ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، خود را برآن مبنا بنا نهادند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال جمهوری­های آسیای مرکزی، این کشورها با چالش‌های فراوانی جهت ساختار سازی جدید روبرو شدند، عده ای­از محققان بر این باور بودند که بستر به وجود آمده پس از فروپاشی شوروی فرصت مناسبی برای تأسیس نظام‌های سیاسی دمکراتیک به عنوان الگوی جایگزین نظم کمونیستی حاکم در این کشورهاست. بر خلاف دیدگاه موجود، با توجه به گذشت سه دهه از استقلال این جمهوری‌ها شاهد استقرار وجود حکومت‌های اقتدارگرا در کشورهای این منطقه می‌باشیم بطوری­که رسوب تفکرات توتالیتری باز مانده از نظام کمونیستی مشخص می‌باشد، لذا این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه‌ای به دنبال پاسخ به این سؤال است­ که موانع داخلی عدم تحقق دموکراسی در این کشورها چیست؟ و سپس آنها را مورد مداقه علمی و واکاوی قراردهد. ضمنأ پژوهشگران بر این باوراند که وجود عوامل سیاسی و اجتماعی داخلی حاکم بر این کشورها از جمله متغیرهایی همچون؛ عدم قانون مداری، عدم وجود احزاب سیاسی متکثر، جامعه مدنی ضعیف، از جمله موانع داخلی تحقق دموکراسی در این کشورها محسوب می‌گردد.

سازمان پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو)، محصول شرایط بین‌المللی بعد از جنگ‌جهانی‌دوم است. ناتو با هدف مقابله با توسعه طلبی شوروي، به‌عنوان رژیم امنیت منطقه‌اي تأسیس شد. ناتو با فروپاشی شوروي و پایان جنگ سرد، که دیگر دشمن استراتژیک را بر سر راه خود نمی‌دید دچار بحران هویت گردید. آمریکا در جهان تک‌قطبی، در جایگاه رهبری و در راستای نیل به اهداف توسعه‌طلبانه خود، سعی در ابقاء ناتو و گسترش حوزه‌های نفوذ آن از اروپا به سایر نقاط جهان به خصوص منطقه خاورمیانه اقدام نمود. حادثه 11 سپتامبر نقطه عطفی در رویکرد جدید امنیتی ناتو بود، زیرا براي نخستین بار از محدوده غرب اروپا فراتر رفته و اقدام به گسیل گسترده نیروهای نظامی به خاورمیانه (افغانستان) نمود. ناتو در شرایط نوین بین‌المللی با ارائه تعریف جدیدي از تهدیدات، طیف وسیعی از موضوعات جهانی را به عنوان منابع جدید تهدید مورد شناسایی قرار داده و زمینه را براي ایفاي نقش خویش در هر نقطه‌ای از جهان که منافعش اقتضاء کند فراهم ساخته است. در بازگشت به هدف پژوهش که درصدد بررسی جایگاه ناتو در استراتژی‌ کلان آمریکا و تأثیرات ایالات متحده بر ناتو بعد از پایان جنگ سرد می‌باشد، فرضیه پژوهش بیان می‌دارد که در دوران جهان تک‌قطبی، ناتو به عنوان بازوی سیاسی- نظامی، ابزاری برای آمریکا و تحت رهبری این کشور برای نیل به سیاست‌های توسعه طلبانه آمریکا در هر نقطه ای از جهان (خاورمیانه) بوده است.

سیاست خارجی در مقام مهمترین نمود رفتار بین المللی دولت‌ها همواره عرصه تعامل میان نظریه و عمل بوده است. در این میان، هر گفتمان سیاسی که قدرت را در دست می‌گیرد، بر مبنای جهان‌بینی خاصی که نسبت به نظم حاکم در سطح منطقه و جهان دارد، در عرصه سیاست خارجی نگرش‌های مختلف و بعضاً متعارضی را در چارچوب راهبردهای ملی اتخاذ می‌کند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که چگونه سیاست خارجی ایران در «گفتمان‌ سیاسی» و «راهبردهای ملی» دولت سید محمد خاتمی و محمود احمدی نژاد شکل گرفته است؟ پیامد نقش‌های ملی و راهبردهای کلان این دو گفتمان برای سیاست خارجی ایران چه بوده است؟ برای پاسخ به سؤال فوق، نگارنده تلاش می‌کند با استفاده از ابزارهای تحلیل «نظریه نقش» و روش توصیفی این فرضیه را بررسی کند که «راهبردهای کلان ملی» متفاوتِ روسای جمهور ایران به اجرای سیاست خارجی متفاوت و بعضاً متعارضی منجر شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در عرصه سیاست خارجی ایران، شاهد تعاطی و تقابل راهبرد گفتمان‌های مختلف هستیم و تقابل این راهبردها منجر به عدم استفاده مطلوب از ابزار «سیاست خارجی» جهت تحقق اهداف ملی شده است.